HANDELINGSGERICHTE DIAGNOSTIEK IN DE JEUGDZORG EN JGGZ

Wat heeft dít kind met déze ouders, in déze school en in déze context nu nodig om déze gewenste situatie te bereiken?”. Handelingsgerichte Diagnostiek (HGD) biedt een gestructureerd kader waarmee je samen met cliënten antwoord geeft op deze vraag. Met HGD kies je voor een wetenschappelijk gefundeerde en praktische aanpak waarin je doelgericht samenwerkt met kinderen, hun (professionele) opvoeders en anderen uit het netwerk.

De zes uitgangspunten en vijf fasen van HGD geven professionals houvast bij het analyseren van de situatie rondom het kind, het zoeken naar passende oplossingen en bij het maken van een concreet plan van aanpak. De methodiek vertaalt actuele inzichten, recente ontwikkelingen, dat wat werkt en succesvolle praktijkervaringen in concrete handvatten. In het boek beschrijven we de aanpak en illustreren we deze met praktijkvoorbeelden. HGD wil een bron zijn van kennis en inspiratie, te benutten in de samenwerking met collega’s en cliënten en als kader voor reflectie en kwaliteitsverbetering.

​

De oorsprong van HGD

HGD is in de jaren 90 ontstaan als gevolg van onvrede met de diagnostiek in het onderwijs. Men focuste in deze traditionele diagnostiek alleen op risicofactoren in het kind (i.p.v. in de context), cliënten werden vooral als informatiebron gezien (i.p.v. als samenwerkingspartner) en men had meer aandacht voor het problematiseren en verklaren van de situatie dan voor het oplossen ervan. Het proces verliep weinig vraag- en doelgericht, waardoor gestelde vragen vaak niet werden beantwoord, maar niet-gestelde vragen wel. Beschikbare wetenschappelijke kennis werd nauwelijks ingezet. Onjuiste diagnoses, ineffectieve interventies en ongemotiveerde cliënten waren het gevolg. Als reactie op bovenstaande ontwikkelden Pameijer en Van Beukering HGD in het onderwijs (1997), geïnspireerd op de diagnostische cyclus (De Bruyn e.a., 1995).

​

Doorontwikkelingen HGD

In de praktijk en in opleidingen bleek veel belangstelling voor HGD vanwege de praktische uitwerking en de stevige wetenschappelijke basis. Pameijer en Van Beukering ontwikkelden HGD door naar aanleiding van wetenschappelijke kennis, praktijkervaringen en feedback van professionals en cliënten. Er volgden nieuwe versies van HGD in het onderwijs in 2004 (n.a.v. De Bruyn e.a., 2003) en in 2015 (n.a.v. Passend onderwijs, 2014). Er verschenen ook boeken over handelingsgericht werken (HGW) voor leraren en andere onderwijsprofessionals in het primair, voortgezet en middelbaar beroepsonderwijs. Voor ouders is er het boek Met plezier naar school (Pameijer, 2021): wat betekent HGW voor de samenwerking tussen scholen, kinderen en ouders? Alle informatie over deze boeken kun je vinden op de website van Noëlle Pameijer: www.hgw-noelle-pameijer.nl

​

Ook in de jeugdzorg en J-GGZ raakte men enthousiast over HGD. In 2011 schreven Pameijer en Draaisma het boek HGD in de jeugdzorg. Vanuit de Jeugdzorgacademie werden veel professionals in HGD geschoold en werd HGD bij veel jeugdzorginstellingen geïmplementeerd. Samen met Arga Kramer ontwikkelde HGD in de jeugdzorg verder door en werden de nieuwste wetenschappelijke inzichten, praktijkervaringen en feedback van professionals en cliënten verwerkt in deze nieuwste versie HGD in de jeugdzorg en J-ggz. 

Sinds 2007 wordt HGD ook toegepast in de verstandelijk gehandicapten (VG-)sector. Philadelphia zorg is al vanaf het begin de grote kartrekker. In 2007 verscheen: Handelingsgerichte diagnostiek: een handreiking voor orthopedagogen en psychologen werkzaam in de zorg voor mensen met een verstandelijke beperking (Pameijer & Laar-Bijman van, 2007). Inmiddels zijn er steeds meer VG-instellingen die met HGD werken. Dus ook in deze sector werd het tijd voor een update. Onder het tabblad HGD in de VG kun je, met dank aan Philadelphia Zorg, de nieuwste handreiking uit 2025 vinden. Opleidingen en implementatie-trajecten HGD in de VG worden tevens vanuit de Jeugdzorgacademie geboden, waar alle HGD krachten binnen de verschillende sectoren (jeugdzorg, jeugd-ggz, onderwijs en VG) gebundeld worden, om zo de doorontwikkeling van HGD binnen al deze sectoren te borgen en stimuleren: leren van en met elkaar. 

​